عالم غیب یعنی جایی که کسی به آنجا راه ندارد. در کرسی، به حسب آیۀ ۲۵۵ سوره بقره، کسانی می‌توانند راه داشته باشند و شفاعت نزد خدا ببرند و خدا پاسخ دهد؛ جواب مثبت دهد یا جواب منفی دهد. در عرش، حاملان عرش وجود دارند؛  ﴿ الَّذینَ یَحْمِلُونَ الْعَرْشَ وَ مَنْ حَوْلَهُ﴾.[۱] کسانی حاملان عرش هستند و کسانی پیرامون عرش هستند. یک کسانی حضور دارند. اما در غیب دیگر شخصی حضور ندارد. غیب از دید خلایق پنهان است. خود عرش از پایین دیده می‌شود. کسانی می‌توانند عرش را ببینند. کسانی حاملان عرش‌ هستند. برخی از حاملان عرش ملائک هستند. یعنی بالاخره یک کسانی راه دارند. در غیب این‌طور نیست. در غیب هیچ شخصی راه ندارد. ممکن است این موضوع مطرح شود که کسانی در غیب ‌تردد دارند. بله، اما نه با شخص بودن‌شان بلکه با وجه غیبی‌شان. اگر خداوند به آنها وجه غیبی عطا کند، با وجه غیبی‌شان آنجا راه پیدا می‌کنند، نه با شخص بودن‌شان. اما در عرش اشخاص راه دارند. به پهنۀ عرش و پایین‌تر از آن، شهود گفته می‌شود. چون قابل دیدن است. قابل شهادت است. قابل رؤیت است. قابل شهادت دادن است. کسانی که حاملان عرش هستند، محموله‌شان را می‌بینند. شاهد آن هستند. کسانی که پیرامون عرش هستند، شاهدند. اما خدا می‌توانست این پهنه را با واژه‌های مختلفی مطرح کند؛ مثل منطقۀ نظر، منطقۀ بصر. چرا با عنوان منطقۀ شهود مطرح می‌کند؟ چرا «شاهد» بودن اینجا پر رنگ می‌شود؟ چون اگر بگوییم «نظر»، یعنی من دیدم! من می‌بینم! اینجا «من» پر رنگ می‌شود. شخص پر رنگ می‌شود. اما اگر شهود و شهادت گفته شود، یعنی کس دیگری کار مهمی انجام می‌دهد که آن کار مهم است و حالا اجازه داده است که من شاهد کار او باشم. این مقوله در چند جای نظام خداوندی پر رنگ است. یکی در کل پهنۀ مادون غیب که به آن شهود گفته می‌شود. جای دیگری که این مقوله پر رنگ است، «یوم الحساب» است؛ ﴿وَ جی‌ءَ بِالنَّبِیِّینَ وَ الشُّهَداءِ﴾.[۲] خدا در آیۀ ۶۹ سوره زمر می‌فرماید ﴿وَ أَشْرَقَتِ الْأَرْضُ بِنُورِ رَبِّها وَ وُضِعَ الْکِتابُ وَ جی‌ءَ بِالنَّبِیِّینَ وَ الشُّهَداءِ﴾. در یوم الحساب شاهدان آورده می‌شوند. شاهدان خدایی خدا و رفتار خلق. خداوند برای قسمت‌های مختلف افعالش در پهنۀ مادون غیب، شاهد می‌گیرد و بهترین‌ها را به عنوان شاهدان قرار می‌دهد. لذا از این پهنه به عنوان شهود یاد می‌شود.

[۱] ـ [غافر۷] ص۴۶۷ ـ ﴿ الَّذینَ یَحْمِلُونَ الْعَرْشَ وَ مَنْ حَوْلَهُ یُسَبِّحُونَ بِحَمْدِ رَبِّهِمْ وَ یُؤْمِنُونَ بِهِ وَ یَسْتَغْفِرُونَ لِلَّذینَ آمَنُوا رَبَّنا وَسِعْتَ کُلَّ شَیْ‌ءٍ رَحْمَهً وَ عِلْماً فَاغْفِرْ لِلَّذینَ تابُوا وَ اتَّبَعُوا سَبیلَکَ وَ قِهِمْ عَذابَ الْجَحیمِ﴾.

[۲] ـ [زمر۶۹] ص۴۶۶ ـ ﴿ وَ أَشْرَقَتِ الْأَرْضُ بِنُورِ رَبِّها وَ وُضِعَ الْکِتابُ وَ جی‌ءَ بِالنَّبِیِّینَ وَ الشُّهَداءِ وَ قُضِیَ بَیْنَهُمْ بِالْحَقِّ وَ هُمْ لا یُظْلَمُونَ﴾.