وَ أَلْقى فِي الْأَرْضِ رَواسِيَ أَنْ تَميدَ بِكُمْ وَ أَنْهاراً وَ سُبُلاً لَعَلَّكُمْ تَهْتَدُونَ (نحل: ۱۵)
و نیز کوههای بزرگ را در زمین بنهاد تا زمین شما را به لرزه و اضطراب نیفکند و نهرها جاری کرد و راهها پدیدار ساخت تا مگر هدایت شوید.
وَ عَلاماتٍ وَ بِالنَّجْمِ هُمْ يَهْتَدُونَ (نحل: ۱۶)
و نشانه‌هایی (در زمین مانند کوهها و دریاها و رودها و جنگلها مقرر داشت) و آنان به ستارگان (در شبها) هدایت یابند.
تعبیر برای «علامات»: ستارگان
و أخرج عبد الرزاق و ابن جرير و ابن المنذر و ابن أبى حاتم و الخطيب في كتاب النجوم عن قتادة في قوله وَ سُبُلًا قال طرقا وَ عَلاماتٍ قال هي النجوم
تعبیر برای «علامات»: رودهای داخل کوهها (أنهار الجبال)
و أخرج ابن أبى حاتم عن السدى في قوله وَ عَلاماتٍ قال أنهار الجبال
تعبیر برای «علامات»: کوهها
و أخرج عبد الرزاق و ابن جرير و ابن المنذر عن الكلبي في قوله وَ عَلاماتٍ قال الجبال
تعبیر برای «علامات»: دانایان راه؛ و اطلاق «و بالنجم هم یهتدون» به شب
و أخرج ابن جرير و ابن أبى حاتم و ابن مردويه عن ابن عباس في قوله وَ عَلاماتٍ يعنى معالم الطرق بالنهار وَ بِالنَّجْمِ هُمْ يَهْتَدُونَ يعنى بالليل
تعبیر برای «علامات»: نشان‌ها (أعلام) در آسمان و اشاره به هدایت در سفرها در معنای «و بالنجم هم یهتدون»
و أخرج أبو الشيخ في العظمة عن ابراهيم وَ عَلاماتٍ قال هي الاعلام التي في السماء وَ بِالنَّجْمِ هُمْ يَهْتَدُونَ قال يهتدون به في البحر في أسفارهم
تعبیر برای «و علامات و بالنجم هم یهتدون»: دسته‌ای از آنان علامت هستند و دسته‌ای هم آنچه با آن هدایت می‌شوند
و أخرج ابن أبى شيبة و ابن جرير و ابن المنذر عن مجاهد في قوله وَ عَلاماتٍ وَ بِالنَّجْمِ هُمْ يَهْتَدُونَ قال منها ما يكون علامة و منها ما يهتدى به
بدون اشکال بودن یادگیری موقعیت‌های ماه و آنچه از نجوم که باعث هدایت می‌شود
و أخرج ابن المنذر عن مجاهد انه كان لا يرى بأسا ان يتعلم الرجل منازل القمر
و أخرج ابن المنذر عن ابراهيم انه كان لا يرى بأسا ان يتعلم الرجل من النجوم ما يهتدى به[۱]
[۱] کتاب الدرّ المنثور فى التفسیر بالمأثور (ج۴، ص۱۱۳ و ۱۱۴)