مقدمات بحث «کتاب مبین»
بحث «کتاب مبین» از بحث‌های عجیب مطرح شده در قرآن است که بارها در قرآن آمده است. این موضوع به صورت «کتاب مبین»، دوازده بار و به صورت «قرآن مبین» چهار بار در قرآن آمده است. البته واژة «کتاب» و ریشة «بین» دو بار دیگر هم به صورت‌های دیگر در آیات قرآن ذکر شده است. اما تمرکز ما در این بحث، روی عبارت «کتاب مبین» است. این عبارت اولین بار در قرآن، در آیة ۱۵ سورة مائده به کار رفته است: «… قَدْ جاءَکُمْ مِنَ اللّهِ نُورٌ وَ کِتابٌ مُبينٌ».
از لحاظ روش‌شناسی، از طرفی یک بحث واژه‌ای داریم که در آن باید عبارت «کتاب مبین» را دنبال کنیم، و واژه‌ها و عبارت‌های مشابه مانند «قرآن مبین» یا آیات شامل واژة کتاب و ریشة بین را بررسی کنیم که آیا با بحث مورد نظر ما ارتباط دارند یا خیر. علاوه بر این بحث، وقتی با مفهوم کتاب مبین آشنا شویم، با آیاتی مواجه می‌شویم که اگرچه مشتقات «بین» در آنها نیست، حاکی از همین مطلب هستند. به عنوان مثال آیة ۴۹ کهف از این قبیل آیات است: «وَ وُضِعَ الْکِتابُ فَتَرَي الْمُجْرِمينَ مُشْفِقينَ مِمّا فيهِ وَ يَقُولُونَ يا وَيْلَتَنا ما لِهذَا الْکِتابِ …»؛ کتابی قرار داده می‌شود و آن‌هایی که کارهای بد کرده‌اند، نگران می‌شوند که این‌ها چیست و این چه کتابی است؟ یک سری مشخصات در این آیه هست که با توجه به آنها، با اینکه در آیه با واژة «الکتاب» مواجهیم، می‌فهمیم باید همان کتاب مبین باشد. اما لازمة چنین برداشتی، این است که ابتدا وارد بحث کتاب مبین شویم و معنای آن را بفهمیم؛ سپس وارد آیاتی مانند آیة ۴۹ کهف، یا آیة ۶۹ زمر شویم و بسنجیم که آیا این آیات ربطی به کتاب مبین دارند یا نه.
نمونة دیگری از این آیات که احتمال ارتباط آنها با موضوع کتاب مبین وجود دارد، آیاتی هستند که در آنها گفته می‌شود که به رسولان الکتاب تعلیم داده شد؛ یا آیاتی که در آنها از «کتاب الله» صحبت شده و اینکه بعضی موضوعات در «کتاب الله» است. باید بفهمیم که آیا این‌ها ربطی به بحث کتاب مبین دارند یا نه.
پس در مجموع، دایرة آياتی کتاب مبین از ۱۲ آیه‌ای که عبارت «کتاب مبین» در آنها آمده است، فراتر می‌رود و بیشتر از ۲۰ آیه را دربرمی‌گیرد؛ که در آنها هم خداوند در مواقع بسیار حساس این موضوع را مطرح می‌کند.
یک سر این ماجرا به انسان برمی‌گردد: اینکه موضوعاتی که دربارة انسان است، از قبل در «کتاب الله» بوده‌اند؛ یا اینکه در قیامت کتاب وضع می‌شود و سپس بر اساس آن به حساب افراد رسیدگی می‌شود. البته نیاز هست که این موضوع بیشتر توضیح داده شود.