نبود نظریه مستخرج از قرآن، با وجود تاکید خداوند
خداوند در قرآن بارها و بارها از آسمان‌ها و زمین و سیر خلقت آنها صحبت می‌کند و انسان‌ها را دعوت به تفکر در این موضوعات می‌نماید[۱]. همچنین خداوند در جای جای قرآن موضوعات مختلف مطرح در آسمان‌ها و زمین و همچنین سیر خلقت آنها را به عنوان آیات معرفی می‌کند[۲]. این در حالی است که خداوند بارها و بارها در قرآن انسان‌ها را به توجه به آیات تذکر می‌دهد و بارها کسانی را که به آیات بی اعتنا هستند به عذاب تهدید می‌نماید.
با توجه به این تاکید متاسفانه هنوز مسلمانان از نظریه‌ای مبتنی بر ظاهر آیات قرآن و ناظر به سیر خلقت آسمان ها و زمین بی‌بهره‌اند. این نقص تا حدود زیادی ناشی از برخورد نادرست مسلمانان با قرآن در زمینه کشف علوم طبیعی و علی الخصوص موضوعات مرتبط با آسمان‌ها و زمین است. از دیر باز دانشمندان مسلمان اکثر تلاش خود را معطوف به تطبیق آیات آسمان‌ها و زمین با نظریات علمی مربوط به نجوم و کیهانشناسی نموده‌اند. به عنوان مثال پس از نهضت ترجمه در زمان خلفای عباسی، دانشمندان زیادی مانند ابوعلی سینا (۱)، خواجه نصیر الدین طوسی (۲)، علامه مجلسی (۳)، ملا هادی سبزواری (۴)، فخر رازی (۵) و بسیاری دیگر سعی بر تطبیق افلاک نه گانه مطرح در هیئت بطلمیوسی با هفت آسمان مطرح در قرآن نمودند. بعدها و با ظهور علم جدید روشن شد که هیات بطلمیوسی پایه‌ای قوی و علمی ندارد و بنابراین تلاش‌های صورت گرفته توسط دانشمندان اسلامی در این زمینه عملا بی‌ثمر گشت. همچنین در دوران ظهور علم جدید نیز تلاش‌های زیادی به منظور تطبیق آیات قرآن درباره آسمان‌ها و زمین با علم روز صورت گرفته است (۶; ۷). ضمن ارج نهادن به تلاش دانشمندان اسلامی، حقیقت آن است که حتی در صورت صحت کامل علوم روز، اینگونه تلاش‌های تطبیقی به استخراج نظریه خلقت آسمان‌ها و زمین از قرآن منجر نخواهد شد. بسیاری از اینگونه مطالعات، به منظور تطبیق، با نگاه جزئی و گزینشی با آیات مربوطه برخورد می‌کنند. استخراج نظریه‌ای جامع و نظام‌مند در مورد سیر خلقت آسمان‌ها و زمین ابتدائا نیازمند نگاهی درون گرا از منظر آیات قرآن است. در این نگاه بدون در نظر گرفتن علوم روز باید جسارت لازم به منظور کشف نظریه از خود آیات قرآن را داشت و با استدلال‌های محکم از ظاهر آیات سیر خلقت را مورد مطالعه قرار داد. بدیهی است پس از تکمیل این مرحله مشاهدات (و نه لزوما نظریات) علمی نیز باید مد نظر قرار گیرند و سعی شود این مشاهدات توسط نظریه مستخرج توضیح داده شوند و یا حتی پیش بینی‌های بدیع صورت گیرد.
منابع
۱٫ سینا, ابن. رسائل: به نقل از: التفسیر و المفسرون. صفحه ۱۲۸-۱۲۹.
۲٫ بهبودی. هفت آسمان. صفحه ۸.
۳٫ مجلسی, علامه. بحارالانوار. صفحه ۵ شماره ۵۷.
۴٫ سبزواری. شرح منظومه. صفحه . ۲۶۹قسمت فلسفه.
۵٫ رازی. تفسیر الکبیر. صفحه ۱۵۶. شماره ۱.
۶٫ الشریف. من علم الفلک القرآنی: ار العلم للملایین.
۷٫ اصفهانی, رضایی. پژوهشی در اعجاز علمی قرآن: علوم کیهان شناسی و ریاضیات. کتاب مبین.
[۱] أَوَلَمْ يَتَفَكَّرُوا فِي أَنفُسِهِم ۗ مَّا خَلَقَ اللَّـهُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ وَمَا بَيْنَهُمَا إِلَّا بِالْحَقِّ وَأَجَلٍ مُّسَمًّى ۗ وَإِنَّ كَثِيرًا مِّنَ النَّاسِ بِلِقَاءِ رَبِّهِمْ لَكَافِرُونَ ﴿روم ٨﴾
الَّذِينَ يَذْكُرُونَ اللَّـهَ قِيَامًا وَقُعُودًا وَعَلَىٰ جُنُوبِهِمْ وَيَتَفَكَّرُونَ فِي خَلْقِ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ رَبَّنَا مَا خَلَقْتَ هَـٰذَا بَاطِلًا سُبْحَانَكَ فَقِنَا عَذَابَ النَّارِ ﴿آل عمران١٩١﴾
وَسَخَّرَ لَكُم مَّا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الْأَرْضِ جَمِيعًا مِّنْهُ ۚ إِنَّ فِي ذَٰلِكَ لَآيَاتٍ لِّقَوْمٍ يَتَفَكَّرُونَ ﴿جاثیه ١٣﴾
….
[۲] إِنَّ فِي خَلْقِ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَاخْتِلَافِ اللَّيْلِ وَالنَّهَارِ لَآيَاتٍ لِّأُولِي الْأَلْبَابِ ﴿آل عمران ١٩٠﴾
وَمِنْ آيَاتِهِ خَلْقُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَاخْتِلَافُ أَلْسِنَتِكُمْ وَأَلْوَانِكُمْ ۚ إِنَّ فِي ذَٰلِكَ لَآيَاتٍ لِّلْعَالِمِينَ ﴿روم ٢٢﴾
….